Elektrik İç Tesisat Periyodik Kontrolü



AMAÇ VE KAPSAM
1. AMAÇ: Bu talimatın amacı, elektrik iç tesislerine ait denetim ve muayene uygunluk belgesi hazırlanması için gereken saha denetimlerinin ve ölçümlerinin yapılması ile ilgili kural, yöntem ve şartların belirlenmesidir. Bu talimat, 16 Haziran 2004 Tarih ve 25494 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamında bulunan tesislerde yapılacak "Elektrik İç Tesisleri Denetim ve Muayene Uygunluk Belgesi" hazırlanması işlemi için gereken gözle denetim ve kontrol prosedürlerini kapsar. Bu talimatın uygulanmasındaki amaç; teknik ekibin Elektrik İç Tesisat Periyodik kontrolü esnasında kendisinin ve çevresindekilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye atmayacak biçimde korunmalarını sağlamak, olası tehlike ve risklere karşı uyulması gereken önlemleri belirlemektir.
2. KAPSAM: Bu talimat Elektrik İç Tesisat Periyodik kontrollerini yapan tüm teknik muayene ekibini kapsar.

Elektrik İç Tesisat Periyodik Kontrollerinde dikkat edilmesi gerekenler;
1. Elektrik İç Tesisat muayenesi yapılmadan ünce uygun kişisel koruyucu donanım kullanınız. (Yalıtkan tabanlı ayakkabı, eldiven, gözlük, gerekli durumlarda baret vb.)
2. İş sağlığı ve güvenliği talimatlarına uyup gerekli önlemlerini alınız.

REFERANSLAR
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
• Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği
• Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği
• Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği
• Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği

TANIMLAR VE KISALTMALAR
Branşman Hattı: Müşterinin dağıtım sistemine bağlandığı bağlantı noktasına kadar müşteri tarafından tesis edilen, müşterinin mülkiyetinde olan ve münhasıran müşterinin bağlantı talebinin karşılanması amacı ile kullanılan tüm teçhizatıdır. (hat, kablo, direk, kesici ve ölçü sistemi v.b.)
Sayaç: Müşterinin, elektrik enerjisi tüketimini ölçmek amacıyla ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak tesis edilen cihaz veya ölçü sistemidir.
Kablo Başlığı (Bağlantı Ucu): Sistemin diğer bölümlerine elektriksel bağlantıyı sağlamak ve bağlantı noktasına kadar yalıtımı korumak için bir kablonun ucuna takılmış olan düzendir.
Dahili Tip Kablo Başlığı (Bina İçi Bağlantı Ucu): Güneş radyasyonuna veya açık hava şartlarına maruz kalmayan ortamlarda kullanılmak için amaçlanan bağlantı ucudur.
Harici Tip Kablo Başlığı (Bina Dışı Bağlantı Ucu): Güneş radyasyonuna veya açık hava şartlarına veya her ikisine maruz kalan ortamlarda kullanılmak için amaçlanan bir bağlantı ucudur.
Mekik Sigortası: Branşman hattı üzerine yerleştirilen sigortadır.
Klemens: Kendisine uygun bir ekipmana bağlantı yapmayı veya yapılan bağlantıyı ayırmayı sağlayan bileşendir.
Kablo Koruma Borusu: Yalıtılmış enerji kablolarının içerisinden çekilmesine ve/veya değiştirilmesine izin veren, bu şekilde dışarıdan gelebilecek sıkıştırmaya ve mekanik darbelere karşı kabloyu koruyan, dairesel kesitli, iki ucu açık kapalı sistemdir.
Yapı Giriş Hatları: Hava hatlarında, yapıya bağlı bir konsol veya dam direğine konan hava hattı izolatörler ile yapı bağlantı kutusu arasına çekilen hatlardır. Yer altı kablo şebekelerinde bağlantı hattının yapıya girdiği nokta ile bağlantı kutusu arasındaki bağlantı kablosudur.
Temel Topraklayıcı (Temel İçine Yerleştirilmiş Topraklayıcı): Beton ıçıne gömülü, toprakla (beton üzerinden) geniş yüzeyli olarak temasta bulunan iletkendir.
Antigron Kablo: İşletme araçları güvenliğinin nem, yoğunlaşma suyu, kimyasal ya da benzeri etkilerle azalabileceği nemli ve ıslak yerlerde kullanılan, bu tür etkilere dayanıklı kablolardır.
Enerji Odası: Çok sayıda bağımsız bölümü bulunan binalarda sayaçların toplu halde bulunacağı ve sayaçları taşıyan panonun yerleştirileceği işletmenin kontrolüne açık odadır.
Kablo Şaftı: Tesis içerisinde dikey ve/veya yatay olarak kolon hatlarının dağıtımında kullanılan açıklık ve yollardır.
Sayaç (Ölçme) Panosu: Elektrik enerjisinin ölçülmesi için gerekli cihazları taşıyan; üzerindeki bağlantılara ve cihazlara izinsiz müdahaleyi imkansız kılacak şekilde korunmuş, mühürlenebilir panodur.
Ana Dağıtım Panosu: Yapı bağlantı kutusundan tüketicinin ilk dağıtım noktasına gelen besleme hattının bağlandığı, anahtarlama veya koruma cihazlarının·(sigortalar, devre ayırıcılar, artık akım cihazları gibi) nötr ve koruma devresi iletkenleri terminalleri ile birleştirilmesinden oluşan donanımdır. Ayırma cihazları pano içerisinde veya ayrı bir yerde olabilir.
Dağıtım Panosu: Bir veya daha çok gelen besleme devresi ile bir veya daha çok giden devreyi birleştiren, anahtarlama veya koruma cihazlarının (sigortalar, devre ayırıcılar, artık akım cihazları gibi) nötr ve koruma devresi iletkenleri terminalleri ile birleştirilmesinden oluşan donanımdır. Ayrıma cihazları, tablo içerisinde veya ayrı yerlerde olabilir.
Anahtar: Kısa devre akımı gibi anormal durumları belirlenen süre için taşıyan, normal devre şartları altında, taşıma ve kesme yapabilme kabiliyetleri olan elektromekanik cihazdır. Anahtar kısa devrede kapama yeteneğine sahip olabilir ancak kısa devre akımlarını kesemez.
Ölçü Transformatörü: Alternatif akım tesislerinde, gerek akım gerekse gerilimi,belli oranlarda küçültmeye yarayan özel trafolardır.
Kolon Hattı: Tüketiciye ait ilk dağıtım noktası ile öteki dağıtım noktaları arasındaki ya da panolar arasındaki hatlardır.
Ana Kolon Hattı: İşletmeye ait besleme noktasındJm (ana buat) tüketicinin ilk dağıtım noktasına (ana dağıtım panosu, sayaç) kadar olan besleme hattıdır.
Yapı Bağlantı Kutusu (Ana Buat veya Kofre): Yapıların elektrik tesisini şebekeye bağlayan, sigortaların tesis edilmesini ve aynı zamanda genel elektrik şebekesinde tüketim tesisine elektrik enerjisi verilmesini sağlayan bir düzendir.
Yapı Bağlantı Hattı (Besleme Hattı, İrtibat Hattı, Rakordman Hattı): Dağıtım şebekesi ile yapı giriş hattı arasındaki bağlantı hattıdır.
Devre Kesici: Normal yük akımlarını taşıma ve kesme kapasitesine göre imal edilmiş ve yarıca önceden belirlenmiş kısa devre akımlarını taşıyabilecek şekilde otomatik kesme yapabilecek cihazdır.
Otomatik Sigorta (Minyatür devre kesici - Anahtarlamalı otomatik sigorta): Termik - manyetik eşik değerleri ayarlanamayan tip devre kesici
Termik- Manyetik Şalter (Kom pakt şalter): Termik ve manyetik eşik değerleri ayarlanabilen tip devre kesici
Kablo Renk Kodlaması: Elektrik ıç tesislerinde kullanılacak iletkenler için aşağıdaki renk kodlaması kullanılmaktadır.
• Koruma iletkenleri için yeşil-san
• Nötr iletkeni için mavi
• Faz iletkenleri için yürürlükteki kablo standartlarına uygun olmak üzere her faz için ayrı renkler
Viskontak: Buşon gövdeye takıldığında, metal başlı ucunun değdiği, gövdeye daha büyük akım değerli buşonun takılmasını önleyen, ortası metal, kenarları porselen yalıtılmış parçadır.
Potansiyel Dengeleme İletkeni: Donanımın açıktaki iletken bölümlerini ana topraklama harasına veya bağlantı ucuna bağlayan bir koruma iletkenidir.
Priz: Sabit bir devreye bağlanabilmek ıçın, dışarıdan takılacak bir fişe dişi kontaklar sağlayacak şekilde tasarlanmış cihazdır.
Sigorta: Özel tasarımına ve düzenlenmiş parçalarına göre, sigorta taşıyıcısı ve sigorta buşonundan oluşan cihazdır.
Sigorta Buşonu: Sigorta cihazının, içinden geçen akımın değeri yeterli bir süre için verilen değeri aştığında eriyen bir elemanı bulunduran kısmıdır.
Potansiyel Dengeleme Barası: Birden fazla potansiyel denegeleme iletkeninin bağlandığı baradır (iletkendir).
Aşırı Akım Koruma Rölesi: Aşırı akımların motor sargılarına veya sistemlere vereceği zararı önlemek için motorların besleme hatları üzerinde kullanılan koruma aygıtlarıdır.
Düşük Gerilim Koruma Rölesi: Düşük gerilimin motorlara ve sistemlere vereceği zararı önlemek için motorların besleme hatları üzerinde kullanılan koruma aygıtlarıdır.
Koruma Topraklaması: Bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için, gerilim altında olmayan iletken tesis bölümlerinin topraklayıcılara yada topraklanmış bölümlere doğrudan doğruya bağlanmasıdır.
Buat: Elektrik akımı devrelerinde, birleşme yapmak veya gelen hattı bir veya daha fazla kola ayırmak için kullanılan kutudur.
Bata Akımı: Bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır ya da toprak temas akımıdır.
Toprak Teması: Bir faz iletkeni ya da işletme gereği yalıtılmış bir orta iletken ile toprak ya da topraklanmış bölümler arasındaki iletken bağlantıdır.
Hata Akımı Koruma Rölesi: Gerilim altında olmayan iletken tesis bölümleri üzerinde ya da topraktan anahtarın anma hata akımını aşan bir hata akımının geçmesi durumunda, elektrik devresini kendiliğinden açan cihazdır.
Faz İletkeni {Lı, Lı, L3): Nötr iletkeni (N), koruma iletkeni (PE) veya PEN (koruma + nötr) iletkeni dışında, elektrik enerjisinin taşınması için kullanılan bir a.a. sistemi iletkenidir.
Nötr İletkeni: Bir sistemin nötr noktasına bağlanmış olan ve elektrik enerjisinin taşınmasına katkıda bulunabilen bir iletkendir.
Topraklama İletkeni: Topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın içinde döşenmiş bir iletkendir.
Koruma İletkeni (PE): Elektrik çarpmasına karşı belli koruma önlemlerinde öngörülen ve aşağıdaki bölümlerden herhangi birine elektriksel olarak bağlanması amaçlanan iletkendir.

• Açıktaki iletken bölümler
• Yabancı iletken bölümler
• Ana topraklama harası, bağlantı ucu ve klemensi
• Topraklama elektrotları
• Besleme kaynağının topraklanmış noktası veya yapay nötr noktası

Elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini:
• Potansiyel dengeleme harasına,
• Topraklayıcılara,
• Elektrik enerji kaynağının topraklanmış noktasına, bağlayan iletkendir.

TALİMAT

4.1 Mevcut Elektrik Tesisatlarında Yapılacak Denetim
Elektrik iç tesisatında yapılacak denetleme öncesi, esnası ve sonrasına yönelik uygulamalar aşağıda belirtilmiştir.

4.1.1 Ölçüm ve Kontroller Öncesi Uygulamalar
Ölçüm ve kontroller öncesi, sahaya ait sorumlu idari ve teknik personel ile konuşularak saha özelinde uygulanması zorunlu herhangi bir yönerge olup olmadığı öğrenilmeli; saha hakkında genel bir bilgi alınmalıdır. Elektrik iç tesisatında yapılacak kontroller, işe başlangıç zamanı ve iş süresi ile ilgili olarak saha sorumlu personeli ve teknik personeli bilgilendirilmeli ve gerekli görüldüğü takdirde denetimin yapılacağı elektrik iç tesisatına ait yönlendirmeleri yapmak üzere mesleki yeterliliğe sahip bir refakatçi talep edilmelidir. Saha içerisine girilmeden önce saha için gerekli görülen her türlü kişisel koruyucu önlem alınmalıdır. CE standardına sahip, elektriksel izolasyon özelliği taşıyan ayakkabı, reflektör yelek ve koruyucu eldiven giyilmeden elektrik tesisleri içerisinde çalışılmaya başlanmamalıdır. Ölçüme başlamadan önce, saha şebeke tipi (TT, TN veya IT) kontrol edilerek ilgili kontrol prosedürü belirlenmelidir.